4 Şubat 2016 Perşembe

"Tabakhaneye Bok Yetiştirmek" ....

Bilmiyordum, öğrendim :))

Tabakhaneye bok yetiştirmek" deyimi nasıl ortaya çıktı...

Osmanlı döneminde deri tekeli Safranbolu'daydı. Tabaklanmayan deriyi satanlardan, o dönemin tüccarları alış veriş yapmazlardı. O dönem çok para kazanan Safranbolu'lu iş adamları Köşkler, konaklar ve 99 odalı evler yaptırmış, bazı evlerin içine çeşme dahi getirilmiştir. Safranbolu'da taze köpek dışkısı için tabakhanelerde yaygın olarak binlerce köpek beslenirmiş. Ham deri, kıllardan, yağ ve et tabakalarından mekanik olarak temizlendikten sonra kimyasal olarak işlendiği "sama" safhasında, taze köpek dışkısı enzimlerine ihtiyaç duyulduğundan, tabakhanelerin olduğu yerleşim yerlerinde çoluk çocuk ellerinde teneke maşrapalar, köpek dışkısı toplarlar, "sama" işlemi ancak dumanı tüten taze dışkı ile yapılabildiğinden koşa koşa tabakhanelere yetiştirirlermiş. Hayvanların derilerinin işlendiği atölyeler köpek dışkısı için yanar tutuşurlarmış. Çünkü bir tek taze köpek bokunda bekletilen deri yumuşacık, kıl köklerinden arınmış, gözenekleri açık, ince, homojen, yani kaliteli olabilirmiş. Bu nedenle köpek çiftlikleri kurulmuş. Binlerce köpek beslenmiş, üretilmiş ve hatta köpeğin dışkısını sıcak ve kurumadan yetiştirmek için sistemli bir iş örgütlenmesi kurulmuştur.
Bugün bu tür dericilik tamamen ölmüş olup, yapay olarak yani kimyasallarla da aynı sonuç elde edilmeye başlanınca köpeklerin de, dışkı toplayıcıların da pabucu dama atılıvermiş. "Tabakhaneye bok yetiştirmek" de yeni kuşakların nereden geldiğini
bilmediği, merak ettiğini de sanmadığım bir deyiş olarak -belki de içinde bok kelimesi geçtiğinden- günümüze kadar gelebilmiş.
Safranbolu'da deriyi işleyip kullanılabilir hale getiren meslek erbabına;
"Dabbak mısın; it bokuna muhtaçsın" denirmiş...


Kaynak :  TARİH



8 yorum :

  1. :) tabakhane deri üretimi ile alakalı olduğunu duymuştum ama bu kısmı duymamıştım :=

    YanıtlaSil
  2. Öğrenmiş olduk sayenizde :) mesajımı tabakhaneye bok yetiştirir gibi hızlı yazdım ama..;)

    YanıtlaSil
  3. Farklı pencerelerden baktım..
    1. pencereden köpek şeyi :) görüp "ıyyykkk" dedim.
    2. Pencereden bakınca da "Vay be.. Nereden nereye" diye düşündüm.

    YanıtlaSil
  4. İlginçmiş:) İskender Pala'nın İki Dirhem Bir Cekirdek isminde bir kitabı var. Onda da bazı atasözlerinin hikayesi anlatıyor. Naçizane önerimdir;)

    YanıtlaSil
  5. Sözü duydumda nereden geldiğini bilmiyordum sayende öğrenmiş oldum. Yalnız ,gittiğimde konaklarda ki havuzlar çok ilgimi çekmişti ,o ahşap konaklarda o ağır ve su dolu havuzlar nasıl duruyor hala aklım almış değil .

    YanıtlaSil
  6. Çocukluğumda babam anlatmıştı bana bu hikayeyi. Çok meraklı bir çocuktum da :)) Ama Safranbolu'nun bu konuda önde olduğunu bilmiyordum. Paylaşım için teşekkürler, sevgiler...

    YanıtlaSil
  7. Şahane bir bilgilendirme ... O kadar çok kullanıyoruz ki bilmeden ... Emeğine sağlık sevgili Banu

    YanıtlaSil

İçinizden geleni yazın :)